Đồng chí Nguyễn Tiến Sâm, sinh năm 1946, dân tộc kinh, quê ở xã Đông Mỹ, huyện Thanh Trì, thành phố Hà Nội, nhập ngũ tháng 6 năm 1965. Khi được tuyên dương Anh hùng, đồng chí là trung úy, trung đội trưởng thuộc đại đội 3 máy bay MiG 21, trung đoàn 927, sư đoàn 371, Bộ tư lệnh Phòng không - Không quân, đảng viên Đảng Cộng sản Việt Nam.
Năm 1965, đồng chí được cử đi học phi công chiến đấu tại Krasnodar, Liên Xô.
Từ ngày 5 tháng 7 đến 5 tháng 10 năm 1972, Nguyễn Tiến Sâm tham gia đánh 6 trận, bắn 9 quả tên lửa, hạ 5 máy bay Mỹ. Ngoài ra, đồng chí còn yểm hộ cho biên đội bắn rơi 5 chiếc khác.
Trận đánh ngày 5 tháng 7 năm 1972, trên vùng trời Hà Bắc, biên đội đồng chí phát hiện máy bay địch cách 20 ki-lô-mét, đã nhanh chóng tăng tốc độ và độ cao, tiến đánh địch. Lúc này địch cũng phát hiện máy bay ta, chúng tách đội hình thành nhiều tốp nhỏ để đối phó. Đồng chí phân công số 2 đánh một tốp, Nguyễn Tiến Sâm, tiến công một tốp, bắn 1 quả tên lửa, hạ 1 chiếc F4. Do máy bay địch nổ quá gần, máy bay của đồng chí bị rung mạnh và tắt máy. Đây là một trường hợp nguy hiểm thông thường phải nhảy dù, nhưng đồng chí bình tĩnh cho động cơ nổ lại và điều khiển máy bay hạ cánh an toàn.
Ngày 29 tháng 7 năm 1972, tại vùng trời Lạng Sơn, mặc dù địch có 20 chiếc, bay ở nhiều hướng, nhiều tầng và ở thế có lợi hơn ta, đồng chí mưu trí, dũng cảm xông thẳng vào đội hình địch, bắn rơi 1 chiếc.
Ngày 12 tháng 9 năm 1972, trên vùng trời Hà Bắc đồng chí chỉ huy biên đội tiến công vào 8 chiếc F4 đi theo đội hình yểm hộ cho nhau rất chặt chẽ. Tới tầm bắn đồng chí và số 2 cùng nổ súng diệt 2 chiếc máy bay địch.
Đồng chí được tặng thưởng 1 Huân chương Chiến công hạng nhất, 1 Huân chương Chiến công hạng nhì, 1 Huân chương Chiến công hạng ba, 4 lần được Bác Hồ tặng Huy hiệu của Người.
Ngày 11 tháng 1 năm 1973, đồng chí Nguyễn Tiến Sâm được Chủ tịch nước Việt Nam dân chủ cộng hòa tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân.
Đồng chí tốt nghiệp Học viện Bộ Tổng Tham mưu Quân đội Liên Xô mang tên Voroshilov và Học viện Chính trị Quân đội nhân dân Việt Nam.
Năm 1989, Đại tá Nguyễn Tiến Sâm giữ chức Tham mưu trưởng Quân chủng Không quân. Năm 1998, đồng chí chuyển ngành và nhậm chức Cục trưởng Cục Hàng không dân dụng Việt Nam.
Tháng 10 năm 2002 đến tháng 1 năm 2007, đồng chí giữ chức Thứ trưởng Bộ Giao thông Vận tải kiêm Cục trưởng Cục Hàng không dân dụng Việt Nam.
Đồng chí nghỉ hưu vào năm 2007.
Anh hùng Nguyễn Tiến Sâm qua đời vào hồi 20 giờ 10 ngày 21 tháng 8 năm 2019.