Mở đầu Tuyên ngôn độc lập, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khẳng định về quyền con người và quyền của mỗi dân tộc là chính đáng, thể hiện tầm tư duy sâu sắc của Người.
Ngày 2/9/1945, tại Quảng trường Ba Đình lịch sử, Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc bản “Tuyên ngôn độc lập” khai sinh nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.
Tuyên ngôn Độc lập của Chủ tịch Hồ Chí Minh có ý nghĩa vượt thời đại khi những tư tưởng, quan điểm của Người đến nay vẫn còn nguyên giá trị. Đó là sự thống nhất biện chứng giữa quyền độc lập dân tộc và quyền sống của mỗi con người. Nếu không có quyền độc lập của dân tộc thì sẽ không thể thực hiện được quyền của con người. Ngược lại, khi đã có quyền độc lập của dân tộc thì phải thực hiện quyền con người một cách tốt nhất. Đó là sự thể hiện giữa khát vọng sống trong hòa bình, tự do của dân tộc Việt Nam.
Bản Tuyên ngôn độc lập do Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc trong ngày 2/9/1945.
Tuyên ngôn Độc lập ngày 2/9/1945 cũng chính là văn bản pháp lý đặt cơ sở cho việc khẳng định thiết lập nhà nước pháp quyền ở Việt Nam, với mục tiêu Độc lập - Tự do - Hạnh phúc, khơi nguồn sáng tạo và soi sáng con đường cách mạng Việt Nam trong sự nghiệp xây dựng Nhà nước của dân, do dân và vì dân. Hơn thế nữa, Tuyên ngôn độc lập còn là ngọn cờ cỗ vũ phong trào cách mạng giải phóng dân tộc trên thế giới, là sự mở đầu kỷ nguyên độc lập, tự do của các dân tộc thuộc địa, bị áp bức trên toàn thế giới.
Với hệ thống lập luận ngắn gọn, chặt chẽ, giọng văn hùng hồn, đanh thép, lý lẽ sắc bén nhưng cũng rất dễ hiểu đi vào lòng người, bản Tuyên ngôn độc lập không chỉ có giá trị lịch sử khẳng định mạnh mẽ chủ quyền quốc gia của dân tộc Việt Nam trước toàn thế giới, mà còn có ý nghĩa thời đại sâu sắc mở ra thời kỳ mới của dân tộc ta trên con đường phát triển.
Tuyên ngôn Độc lập cũng là áng văn chính luận giàu chất trí tuệ, chứa đựng những tư tưởng cao đẹp, giàu giá trị nhân bản. Không khô khan, lý trí mà giàu cảm hứng, không bi lụy, cảm thương, mà có giọng điệu hùng tráng quyết đoán, uyển chuyển, thuyết phục.
Toàn văn bản Tuyên ngôn độc lập.
Gần 80 năm đã trôi qua, những tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh trong Tuyên ngôn Độc lập ngày 2/9/1945 đã trở thành sức mạnh to lớn của toàn thể dân tộc Việt Nam vượt qua mọi khó khăn, thách thức, thực hiện lời thề thiêng liêng trong ngày Lễ độc lập: "Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần và lực lượng, tính mạng và của cải để giữ vững quyền tự do, độc lập ấy"